Охрид - чудесниот град со своите 35 цркви и прекрасното езеро со природни извори и уникатна флора - се под заштита на УНЕСКО, како национален историски споменик од огромна важност за меѓународната заедница. Посебно, една од охридските цркви е позната во светот: Св. Јован Канео (Св. Јован Евангелистот, или Теологот од Канео). Мотивот на оваа црква е клучна визуелна слика на филмот на Милчо Манчевски "Пред дождот", добитник на наградата Златен лав на филмскиот фестивал во Венеција во 1994 година.Во ортодоксното христијанство Охрид е познат како лулка на словенската литургија, култура и литература. Во 885 г. кога следбениците на браќата Кирил и Методиј беа протерани од Молдавија, а истата година употребата на словенскиот јазик беше забранета во христијанската литургија од папата Стеван VI, нивните солунски ученици беа поканети од тукушто покрстениот бугарски цар Борис I да го преобрати словенското население и да основаат школи во Охрид и Преслав, престолнината на Првото бугарско царство. Старата словенска црква беше негувана и развивана во Охрид под Св. Климент (916) и Св. Наум (910).
Климент Охридски, првиот словенски и македонски поет, напишал голем број химни, проповеди и литургиски текстови и ја превел Библијата од грчки на словенски јазик. Кога бугарскиот цар Симеон го побарал присуството на Климент, Наум го зазеде неговото место и основа манастир за учење и медитација на другиот крај на Охридското Езеро. Таму тој и неговите ученици ја усовршија словенската азбука употребувана од Кирил и Методиј за преобратувањето на словенските народи со глаголското писмо, кое подоцна послужи како основа за денешната кирилична азбука. Во меѓувреме, св. Константин, кој бил ученик на Наум, и бил прогласен за бискуп во 906 година, истото го стори на бугарскиот двор во Преслав.
Значењето на Охрид како "прв европски универзитет" брзо се развиваше под влијание на просветениот бугарски цар Симеон (893 - 927). Словенската азбука постепено ја замени грчката во официјалниот литургиски јазик. Таа, исто така, имаше голема улога во борбата со богомилскиот ерес, во растот на паганската огорченост против христијанството и ортодоксната хиерархија; ересот цврсто востановен во регионот во 950 г. се ширеше на Балканот следните 4 века. Што беше поважно, кирилската азбука се покажа како неопходен инструмент во преобратувањето на Русите во ортодоксна вера, на барање на Владимир, големиот војвода од Киев во 988 година.
Падот на Првото бугарско царство во 1018 година се совпадна со појавувањето и пропаста на првата македонска држава на Цар Самуил (976 - 1014). Основана во почетокот во Преспа, а подоцна во Охрид, Самуиловата држава ја покриваше целата територија на Македонија (освен Солун), цела Албанија, голем дел од Бугарија и регионите на север сé до Босна. Како пркос спрема византискиот император, Василиј II, Самоил исто така повторно ја основа бугарската патријаршија, а Охрид беше црковен центар и командна тврдина за заштита на градот. Така, во 993 г. кога Самуил се прогласи за цар, со очигледна согласност на папата Грегориј V, позицијата на Охрид како лулка на цивилизацијата и понатаму се зголемуваше. Во наредниот милениум, беше формулиран сопствениот јазик и култура, кој пак ја определи судбината на македонската држава до денешен ден.
Во врска со ова, документарецот на Трајче Попов "Кирил и Методиј" (1970), ја прикажува македонската верзија за случувањата во животот на двајцата светци - од времето на нивната инвенција на словенската азбука во солунскиот манастир, која се користела во преводите на грчките теолошки текстови во покрстувањето на Словените, сé до нивната смрт во Рим.